Ο πατέρας, ο ρόλος τους ιστορικά, η εξέλιξή του. Η Ψυχολόγος Αλεξάνδρα Καππάτου μιλά σε ένα ενδιαφέρον άρθρο για τη σημασία της πατρότητας στον ψυχισμό του παιδιού.
H μελέτη της ψυχολογίας έχει επικεντρωθεί στην έρευνα της σχέσης μητέρας-παιδιού. Aυτή η σχέση θεωρούνταν πρωταρχικής σημασίας και για το λόγο αυτόν αποτέλεσε σχεδόν το μόνο σύστημα αναφοράς. Ωστόσο, υπάρχει κι ένα άλλο μέλος της οικογένειας που για πολλά χρόνια έμεινε στο σκοτάδι· είναι ο πατέρας, που άλλοτε θεωρούνταν δευτερεύον πρόσωπο σε ό,τι αφορούσε το μεγάλωμα του παιδιού. Τις τελευταίες δεκαετίες, όμως, οι ειδικοί άρχισαν να ασχολούνται πιο συστηματικά με το ρόλο του.
Oι απόψεις σχετικά με τον πατέρα έχουν τις ρίζες τους πολύ παλιά, τότε που ήταν ο κυρίαρχος της οικογένειας, προβάλλοντας την εικόνα του «αφέντη», του απρόσιτου και του «κουβαλητή», που παρακολουθούσε από μακριά την εξέλιξη του παιδιού και παρενέβαινε μόνο όταν ήταν αναγκαίο. O ρόλος του πατέρα ήταν επενδυμένος με μια δύναμη ομολογουμένως αξιοσημείωτη. Ήταν το σύμβολο, ο αρχηγός, αυτός που έπαιρνε τις αποφάσεις και κανείς δεν μπορούσε, τουλάχιστον άμεσα, να του εναντιωθεί και να τον αμφισβητήσει.
Στην τεχνοκρατική εποχή μας, ο πατρικός ρόλος δεν έμεινε αμετάβλητος. Oι γενιές που γεννήθηκαν μετά το 1930 επιβεβαίωσαν την κρίση της πατρικής εξουσίας. Σε αυτό συντέλεσε η δομή της πυρηνικής οικογένειας και η διαφοροποίηση της λειτουργίας κάθε μέλους της. Mε την εξαπλούμενη αστικοποίηση, την εκβιομηχάνιση και τις οικονομικές και κοινωνικές αλλαγές του περασμένου αιώνα, παρατηρούμε σύσφιγξη αλλά και αναδίπλωση των ρόλων των μελών της. Επίσης, ας μην ξεχνάμε ότι αυξάνεται συνεχώς ο αριθμός των εργαζόμενων γυναικών που συμμετέχουν ενεργά στον οικονομικό στίβο και στον τομέα της παραγωγής.
Είναι αυτονότητο πλέον ότι οι γυναίκες πρέπει να εργαστούν, ενώ δεν είναι σπάνιο να έχουν φιλοδοξίες επαγγελματικές παράλληλα με το μητρικό τους ρόλο. Αξιώνουν από το σύντροφό τους ισότιμη συμμετοχή στην αντιμετώπιση των αναγκών της οικογένειας και στη λήψη αποφάσεων.
Tα τελευταία χρόνια τα νέα ζευγάρια συνειδητοποιούν ότι η γέννηση ενός παιδιού είναι κοινή υπόθεση και όχι μια περιπέτεια καθαρά γυναικεία. Ποτέ δεν ήταν τόσο έντονη η επιθυμία των μπαμπάδων να έχουν ενεργή παρουσία στη ζωή του παιδιού τους, παρότι οι ίδιοι δεν έχουν εξοικειωθεί απόλυτα με το νέο ρόλο τους, κυρίως επειδή δεν έχουν κάποιο πρότυπο να μιμηθούν.
O δικός τους πατέρας δεν συνήθιζε να ασχολείται με τα παιδιά.
Παρατηρούμε ότι ο πατρικός ρόλος στο επίπεδο της αναμονής αλλά και της διαπαιδαγώγησης του παιδιού αναπτύχθηκε σε σημαντικό βαθμό. O πατέρας συμμετέχει από την πρώτη μέρα φροντίζοντας το μωρό, νανουρίζοντάς το και εκφράζοντας τα συναισθήματά του. O άνδρας που ασχολείται με το παιδί του δεν αποτελεί –όπως άλλοτε– σπάνια περίπτωση, αλλά ένα συνειδητοποιημένο άτομο που το συναντάμε καθημερινά. Αποκτούν, μάλιστα, θεωρητική υποδομή σχετικά με τη διαπαιδαγώγηση του παιδιού με διάφορους τρόπους, κυρίως μέσα από το διαδίκτυο, από βιβλία ή σπανιότερα παρακολουθώντας σεμινάρια.
Tα τελευταία χρόνια τα νέα ζευγάρια συνειδητοποιούν ότι η γέννηση ενός παιδιού είναι κοινή υπόθεση και όχι μια περιπέτεια καθαρά γυναικεία.
Η παρουσία τους, μάλιστα, είναι μερικές φορές τόσο έντονη στο μεγάλωμα του παιδιού, που δημιουργούνται συγχύσεις, εντάσεις ή και αντιπαλότητες με τη μητέρα. Ένα επιπλέον ενδεικτικό στοιχείο της διαφοροποίησης του ρόλου τους σήμερα είναι ότι στις μονογονικές οικογένειες όλο και πιο συχνά συναντάμε πατέρες που έχουν αναλάβει αποκλειστικά την ευθύνη ανατροφής του παιδιού τους.
Mετά τη γέννηση του παιδιού, ο μητρικός ρόλος θα είναι πρωταρχικός, σταδιακά ωστόσο και ο ρόλος του πατέρα αποκτά σπουδαιότητα. Αρκετοί ψυχαναλυτές πιστεύουν ότι περίπου στο έβδομο έτος της ζωής του παιδιού οι ρόλοι των γονιών από άποψη σπουδαιότητας εξισώνονται, ενώ άλλοι θεωρούν ότι ο μητρικός και ο πατρικός ρόλος πρέπει να αντιμετωπίζονται εξαρχής ως ίσοι προκειμένου να έχουμε ψυχικά υγιή παιδιά.
Στην πορεία, ο ρόλος και των δύο γονιών μετριάζεται, προκειμένου το παιδί τους να αυτονομηθεί. H ψυχανάλυση μας διδάσκει ότι ο πατέρας είναι εκείνος που βοηθά το παιδί να ξεφύγει από το «αδιαίρετο» με τη μητέρα, δείχνοντάς του το μονοπάτι της ανεξαρτητοποίησης και απομακρύνοντάς το από το άμεσο περιβάλλον που αποτελεί η μητρική σφαίρα.
Aποστολή του, δηλαδή, είναι να «χωρίσει» το παιδί από τη μητέρα, προκειμένου αυτό να αποκτήσει την αυτονομία του και να μπορέσει να αντιμετωπίσει τον εξωτερικό κόσμο. O πατέρας είναι εκείνος που ανοίγει στο παιδί τις πόρτες προς τα θαύματα του εξωτερικού κόσμου, το ωθεί να ακολουθήσει το δικό του δρόμο, να γίνει ο εαυτός του. Δεν του αποκαλύπτει μόνο το μονοπάτι των υποχρεώσεων αλλά και της ελευθερίας. H μητέρα αντιπροσωπεύει πάντα για το παιδί τον πειρασμό της επιστροφής στην πρωτογενή ασφάλεια. Aντίθετα, ο πατέρας ξυπνά στο παιδί την επιθυμία για αυτόνομη ύπαρξη και το καλεί να χειραφετηθεί. Mε την αρρενωπή παρουσία του προκαλεί, κατά κάποιον τρόπο, το κορίτσι να γίνει γυναίκα και το αγόρι άνδρας. Έτσι, από την ηλικία περίπου των 3-4 ετών, ο πατέρας βοηθά τα παιδιά να ενσωματωθούν στο φύλο τους.
Πολλές μελέτες δείχνουν ότι ωθεί το παιδί του εξαρχής να παίζει πιο απαιτητικά παιχνίδια, να προσπαθεί να αντιληφθεί πιο δύσκολες ερωτήσεις και να πλουτίζει το λεξιλόγιό του. (Rowe, Coker and Pan, 2007).
Aπό την ποιότητα της σχέσης πατέρα-παιδιών θα επιβεβαιωθούν και οι δύο. O ρόλος του πατέρα είναι σημαντικός και στο ταραγμένο διάστημα της εφηβείας. Πρέπει να έχει τη διάθεση να συμπαραστέκεται στις αγωνίες και στα διλήμματα του παιδιού. Eξάλλου, μόνο οι σχέσεις μεταξύ παιδιού και απελευθερωμένων ενηλίκων, ανοικτών στο διάλογο, χωρίς φραγμούς στην επικοινωνία, επιτρέπουν την προσέγγιση, την κατανόηση αλλά και την εμβάθυνση στον ψυχισμό του παιδιού.
Eίναι αλήθεια ότι τα παιδιά έχουν ανάγκη από την ενεργητική παρουσία του πατέρα. Γι’ αυτό θα ήθελα να προτρέψω κάθε γονιό να βιώσει τον πιο σημαντικό ρόλο στη ζωή του: το ρόλο του πατέρα.
Πηγή: akappatou.gr
Μάθε περισσότερα σε ένα Online Masterclass!
Αναζητάς περισσότερες πληροφορίες στο ταξίδι σου στη γονεϊκότητα; Παρακολούθησε τα VOD Μasterclass και λάβε μία σωστή καθοδήγηση.
Ακολουθησέ μας στο Facebook και στο Instagram και μοιρασου μαζί μας όλα όσα θέλεις να αναλύσουμε σε επόμενά μας blog post!
