Η τέχνη ως αντίδοτο του εθισμού στις οθόνες και η θεραπευτική αξία των χρωμάτων για την παιδική ψυχή, μέσα από τα μάτια των ειδικών μας.
«Δείξε στα παιδιά ότι η Τέχνη είναι μια καθολική και πανανθρώπινη μορφή έκφρασης, τόσο βασική όσο η ομιλία και το τραγούδι» αναφέρει Mark Rothko, ένα από τους μεγαλύτερους δασκάλους του αφηρημένου εξπρεσιονισμού, καλλιτεχνικού ρεύματος που μεσουρανούσε στη μετα-πολεμική Αμερική του 20ου αιώνα. Ο ίδιος υπήρξε και δάσκαλος εικαστικών τεχνών στο Εβραϊκού σχολείου του Μπρούκλιν της Νέας Υόρκης και ένας ένθερμος υποστηρικτής της άποψης, ότι ο μαγικός κόσμος των χρωμάτων αυξάνει τη αυτοπεποίθηση του παιδιού και αναπτύσσει τη δημιουργική πλευρά του.
Τι μπορεί να μας πει ο μεγάλος δάσκαλος Rothko στην εποχή του ίντερνετ και τη οθόνης;
Αποφασίσαμε μαζί με την εικονογράφο Μαρία Σωτηροπούλου aka @metagrungeart, με αφορμή μια σειρά coloring books που δημιούργησε για νήπια, να εξερευνήσουμε τι προσφέρει η ενασχόληση με τη ζωγραφική στη γενιά παιδιών που μεγαλώνει με την ύπαρξη των social media του -πλέον- του AI (artificial intelligence).
Μαρία Σωτηροπούλου, Εικονογράφος & Performer, δημιουργός του metagrungeart
Ε: Πώς φτάσατε στην απόφαση να δημιουργήσετε μία σειρά από coloring books για παιδιά;
A: Έχω περάσει ένα μεγάλο μέρος της παιδική μου ηλικίας ζωγραφίζοντας και χαίρομαι πολύ που κατάφερα να συνεχίζω να το κάνω ως μέρος της δουλειάς μου. Η κάθε δημιουργική μου διαδικασία για ένα έργο ξεκινάει με τη ζωγραφική, που είναι κάτι σαν τελετουργικό ώστε να συγκεντρωθώ και παράλληλα αποτελεί εργαλείο για σκέψη. Η ιδέα για τα τετράδια χρωματισμού έγινε πράξη, με αφορμή μια μεγάλη συλλογή από σχέδια τα οποία υπήρχαν σκόρπια σε διάφορα τετράδια. Κατά τη διάρκεια της πρώτης καραντίνας άρχισα να συλλέγω πιο συστηματικά κάποια από αυτά και να τα ομαδοποιώ με σκοπό να τα εκδώσω. Παράλληλα, βλέποντας την ανάγκη που είχε προκύψει στους γονείς για δραστηριότητες, έφτιαξα αρχικά μια σειρά από σχέδια που μπορούσαν να τα κατεβάσουν και να τα εκτυπώσουν. Στη συνέχεια προχώρησα με την έκδοση των 2 πρώτων τευχών της σειράς “Σχεδιάζω άρα ονειρεύομαι”, όπως τα ονόμασα.
Ε: Ποια νιώθετε ότι είναι η θέση της ζωγραφικής στη ζωή του παιδιού την εποχή του διαδικτύου;
Α: Για μένα η ζωγραφική έχει υπάρξει καθοριστική μεγαλώνοντας γιατί μπορούσα να χαθώ σε αυτή τη διαδικασία και έχει κι ένα χαρακτήρα performance. Το μόνο που μετράει είναι το εδώ και τώρα, ο ήχος του μολυβιού/μαρκαδόρου πάνω στο χαρτί, τα διάφορα στάδια της διαδικασίας και βέβαια τη χαρά της τελικής δημιουργίας. Το διαδίκτυο έχει πολλά οφέλη, είναι μια μεγάλη πηγή γνώσης αλλά για τον ίδιο λόγο υπάρχει ένας κορεσμός εικόνων τις οποίες δεν ελέγχει κανείς. Είναι σημαντικό να μπορεί να κάνει το παιδί παύση και να έχει λίγο χρόνο που γίνεται το ίδιο “δημιουργός” και δεν καταναλώνει εικόνες και μηνύματα άλλων. Επίσης η ζωγραφική μπορεί να είναι μια συλλογική δημιουργική διαδικασία με άλλα παιδιά ή με τους γονείς ή φροντιστές και να συνδυαστεί και με το άκουσμα μουσικής ή την κουβέντα.
E: Τι προσφέρουν τα χρώματα στην παιδική ψυχή;
A: Για μένα η μεγαλύτερη αξία των χρωμάτων στην ζωγραφική είναι η αφθονία επιλογών και συνεπώς ένα αίσθημα ελευθερίας που έχει ένα παιδί να δοκιμάσει, να πειραματιστεί και να βλέπει τι του αρέσει τί όχι. Όπως το έχω βιώσει εγώ ίσως είναι ένα πρώτο ταξίδι στην ανάπτυξη της άποψης, της κριτική σκέψης και της παρατηρητικότητας. Μετά με την κατάλληλη παρότρυνση αρχίζει κανείς να παρατηρεί τα χρώματα στη φύση, στα υλικά γύρω του και να τα επιλέγει αντίστοιχα για να εκφραστεί.
Ε: Eσάς σας εμπνέει η παιδικότητα;
A: Πιστεύω ότι είμαι σε μεγάλο βαθμό σε επαφή με τον παιδικό μου εαυτό και πάντα θαυμάζω στα παιδιά την ειλικρίνεια τους και την αμεσότητα τους στην επικοινωνία καθώς και την έμφυτη τάση τους για ανακαλύψεις και ενασχόληση με κάτι νέο το οποίο συνήθως είναι και το πιο απλό. Με ένα χαρτί κι ένα μολύβι ή μαρκαδόρο μπορείς να ανακαλύψεις κυριολεκτικά τον κόσμο και είναι και μια ωραία αρχή για να τον παρατηρείς πιο προσεκτικά και να τον κατανοείς -ή να προσπαθείς τουλάχιστον.
Το διαδίκτυο έχει πολλά οφέλη, είναι μια μεγάλη πηγή γνώσης αλλά για τον ίδιο λόγο υπάρχει ένας κορεσμός εικόνων τις οποίες δεν ελέγχει κανείς. Είναι σημαντικό να μπορεί να κάνει το παιδί παύση και να έχει λίγο χρόνο που γίνεται το ίδιο “δημιουργός” και δεν καταναλώνει εικόνες και μηνύματα άλλων.
E: Στείλτε ένα μήνυμα στο γονιό που θα χρησιμοποιήσει το coloring book σας!
A: Τα coloring books αυτά είναι μια αφορμή για δημιουργία και για ονειροπόληση -“Σχεδιάζομαι άρα Ονειρεύομαι!” και στο ταξίδι αυτός της τέχνης δεν υπάρχει λάθος- υπάρχουν πράγματα που μπορεί να μάθει κανείς. Μπορούν μικροί και μεγάλοι να ξεφύγουν από την γραμμές, να συμπληρώσουν το σχέδιο με τον δικό τους τρόπο, να σκεφτούν μία ιστορία πίσω από κάθε εικόνα ή και να συζητήσουν για ένα θέμα που μπορεί να προκύπτει από ένα από τα σχέδια. Μην ξέχασετε να μοιραστείτε τις δημιουργίες σας στο instagram @metagrungeart.
Φανή Βαγγελάτου, Λογοθεραπεύτρια
Ε: H τέχνη έχει θεραπευτικές ιδιότητες για ένα παιδί που «κολλάει» στην οθόνη;
A: Η τέχνη έχει θεραπευτικές ιδιότητες για όλους! Ειδικά για τα παιδιά, που είναι ακόμα “πολύ ανοιχτά” σε διαφορετικές μορφές έκφρασης των συναισθημάτων τους. Έρευνες μας έχουν αποδείξει πως ακόμα και στη διδασκαλία, όσο και να μπορεί να μάθει κανείς από μια οθόνη/έναν δάσκαλο ρομπότ, η φυσική διάδραση, η αλληλεπίδραση, εξακολουθεί να έχει καλύτερα αποτελέσματα, όσες γνώσεις και να περάσεις σε ένα μηχάνημα με σκοπό αυτό να τις μεταδώσει! Επομένως, η τέχνη και οι ιδιότητές της είναι απαραίτητη για όλα τα παιδιά και ειδικότερα για κάποια που ίσως δυσκολευτούν να εκφραστούν με πιο “συμβατικούς” τρόπους!
Ε: ‘Εχει θεραπευτικές ιδιότητες για ένα παιδί που αντιμετωπίζει μαθησιακές δυσκολίες; Mπορείτε συνοπτικά να μας αναφέρεται πώς βοηθά;
Α: Το πρώτο που πρέπει να σκεφτεί κανείς είναι πόσο μεγάλη ανάγκη έχει ένα παιδί με ΜΔ να νιώσει πως “είναι καλό σε κάτι”, οπότε συχνά έχουμε τα παιδιά που νοιώθουν πως “αποτυγχάνουν στα μαθήματα” να στρέφονται σε πιο καλλιτεχνικές δραστηριότητες. Υπάρχουν κάποιες ενδείξεις ότι κάποιες συγκεκριμένες δυσκολίες του γραπτού, μπορεί να σχετίζονται με “ευκολίες” σε άλλους τομείς, όπως η ζωγραφική ή η μουσική. Αυτό από μόνο του λοιπόν αποτελεί πολύ δυνατό στοιχείο για το πόσο σημαντικό είναι να στρέφουμε τα παιδιά με ΜΔ στο να καταπιαστούν με καλλιτεχνικές δραστηριότητες, καθώς εκτός από το να ανακαλύψουμε φοβερά ταλέντα, μπορεί ταυτόχρονα να τα βοηθήσουμε συναισθηματικά, να νιώσουν αυτοπεποίθηση και να βελτιώσουν την εικόνα που έχουν για τον εαυτό τους.
Ε: Πώς μπορούμε να πείσουμε ένα παιδί να αφήσει το tablet και να πιάσει τα χρώματα χωρίς σύγκρουση;
Α: Η σύγκρουση θα είναι αναπόφευκτη αν πάμε ξαφνικά να ανατρέψουμε μια ήδη δομημένη κατάσταση, γι’ αυτό φροντίζουμε ΑΠΟ ΝΩΡΙΣ το παιδί να εκτίθεται περισσότερη ώρα και σε μεγαλύτερη συχνότητα σε όλα αυτά τα πανέμορφα υλικά κάθε είδους: μαρκαδόρους, ξυλομπογιές, κιμωλίες, δακτυλομπογιές και φροντιζουμε να τα ΕΦΑΡΜΟΖΟΥΜΕ ΜΑΖΙ του σε διαφορα μέρη και όχι μόνο στα θρανία και στα τραπέζια. Κάθε οικογένεια μπορεί να ορίσει ανάλογα με το πρόγραμμά της, τα ενδιαφέροντά της και το χώρο της, διάφορα μέρη στα οποία το παιδί θα νιώθει ελεύθερο να λερωθεί και να λερώσει, να σπάσει και να ανακατασκευάσει, να παρουσιάσει ενδεχομένως τα έργα του, κλπ. Από εκεί και πέρα, όταν κάποιος γονιός νιώσει πως η κατάσταση δεν είναι αναστρέψιμη, τότε θα πρέπει να ζητήσει σίγουρα τη βοήθεια κάποιου ειδικού.
Υπάρχουν κάποιες ενδείξεις ότι κάποιες συγκεκριμένες δυσκολίες του γραπτού, μπορεί να σχετίζονται με “ευκολίες” σε άλλους τομείς, όπως η ζωγραφική ή η μουσική. Αυτό από μόνο του λοιπόν αποτελεί πολύ δυνατό στοιχείο για το πόσο σημαντικό είναι να στρέφουμε τα παιδιά με ΜΔ στο να καταπιαστούν με καλλιτεχνικές δραστηριότητες.
E: Νιώθετε ότι στη σύγχρονη παιδεία η τέχνη απουσιάζει και αυτό είναι ένα έλλειμα για μία ισορροπημένη παιδική ψυχή;
Α: Φυσικά και το νιώθουμε όλοι! Δυστυχώς όσο περνάνε τα χρόνια ολοένα γεμίζουμε το πρόγραμμα των παιδιών από πολύ νωρίς με δραστηριότητες οι οποίες αφορούν στεγνή γνώση. Ξεχνάμε να παίζουμε, το πρόγραμμά μας είναι πολύ δύσκολο, οι ρυθμοί μας δεν μας επιτρέπουν να διασκεδάζουμε και όλα αυτά γίνονται μέσα από τις τέχνες οι οποίες τελικά μπαίνουν στο περιθώριο. Πλέον ορίζονται ως “ένα διάλειμμα” από τη γνώση και αυτό είναι μεγάλο λάθος στη συνείδηση των περισσότερων γονέων και δασκάλων.
Ε: Tι μήνυμα έχετε να στείλετε στους σημερινούς γονείς που θα μεγαλώσουν παιδιά στην εποχή του ΑΙ (τεχνητή νοημοσύνη);
A: Αυτό που θα πρέπει να καταλάβουμε ως σημερινοί γονείς που μεγαλώνουμε παιδιά την εποχή της τεχνολογίας, είναι πως τίποτα, μα τίποτα δε μπορεί να υποκαταστήσει την αλληλεπίδραση με τον άνθρωπο, την επαφή, το συναίσθημα, την ενσυναίσθηση – που ακόμα πολλοί από εμάς δεν έχουμε καταλάβει τι είναι.. Δυστυχώς ή ευτυχώς οι εποχές έχουν αλλάξει και σίγουρα οφείλουμε να τις ακολουθήσουμε, ωστόσο, όπως ανέφερα και νωρίτερα, η ανθρώπινη επαφή δε συγκρίνεται ακόμα και στη στεγνή μετάδοση της γνώσης κι αυτό μας το έχουν αποδείξει έρευνες. Μπορεί αλήθεια να είναι το ίδιο να ακούει ένα παιδί ένα παραμύθι από ένα ηλεκτρονικό μέσο και το ίδιο να το ακούει αγκαλιά από έναν οικείο του; Να γεμίζει η μνήμη του αρώματα χαρτιού, εικόνες, διαφωνίες και ερωτήσεις; Το ίδιο είναι να ζωγραφίζεις σε μια οθόνη επιλέγοντας εργαλεία και το ίδιο να τραβάς τη μαμά σου απ΄το χέρι να κάτσετε μαζί, να ξύσετε τα χρώματα, να τα ταξινομήσετε; Να ακουστούν οι διαφορετικές υφές στο χαρτί και να διαφοροποιείται κάθε φορά η πίεση που χρειάζεται να βάλεις στο χρώμα;
Οι άνθρωποι πάντα θα περνάμε καλύτερα με τους ανθρώπους και αν αλλάξει αυτό, τότε θα σημαίνει πως κάτι πάει πολύ λάθος!
Ανακαλύψτε περισσότερα για τις δημιουργίες της Μαρίας Σωτηροπούλου στο επίσημο website της εδώ.
Μάθε περισσότερα σε ένα Online Masterclass!
Aν θέλεις να μάθεις περισσότερα για την γλωσσική ανάπτυξη στην παιδική ηλικία και να βρεις στήριξη σε θέματα που σε απασχολούν, μπορείς να παρακολουθήσεις το VOD Masterclass “Γλώσσική Ανάπτυξη και Γλωσσικές δεξιότητες στην Παιδική Ηλικία” με την Λογοθεραπεύτρια Φανή Βαγγελάτου.
Ακολούθησέ μας στο Facebook και στο Instagram και μοιράσου μαζί μας τις δικές σου σκέψεις!
