H διατροφολόγος Γεωργία Ζιώγου μας εξηγεί πως οι βάσεις για τις διατροφικές μας συνήθειες μπαίνουν από τη βρεφική μας ηλικία και -τελικά- μας καθορίζουν.
Έχεις αναρωτηθεί ποτέ πως καθιερώθηκαν οι διατροφικές σου συνήθειες; Γιατί σου αρέσουν τα γλυκά περισσότερο από τα αλμυρά; Γιατί τρως όταν είσαι αγχωμένος/η;
Φυσικά δεν είναι μια η απάντηση, όμως όλα ξεκινούν από τη βρεφική και παιδική ηλικία. Η διατροφική ταυτότητα των παιδιών δημιουργείται από τα πρώτα χρόνια και επηρεάζεται σε μεγάλο βαθμό από τις συνήθειες των γονέων.
Νέες έρευνες δείχνουν ότι οι προτιμήσεις των παιδιών σε μικρές ηλικίες σχετίζονται με τον κίνδυνο για παχυσαρκία. Η παχυσαρκία αποτελεί τη βασική μάστιγα του αιώνα μας και δεν κάνει κοινωνικές ή οικονομικές διακρίσεις. Παχύσαρκο παιδί ή ενήλικας μπορεί να είναι οποιοσδήποτε. Η παχυσαρκία είναι πολυπαραγοντική νόσος και σχετίζεται με γονιδιακούς, περιβαλλοντικούς, διατροφικούς και κοινωνικούς παράγοντες. Η καλύτερη αντιμετώπιση είναι η πρόληψη, χτίζοντας καλές διατροφικές συνήθειες από μικρή ηλικία και εδραιώνοντας μια ενεργή αθλητική ζωή στα παιδιά.
Η εδραίωση των διατροφικών συνηθειών ξεκινά από την εισαγωγή των στερεών φαγητών, 5-6 μηνών, μέχρι και την ηλικία των 5 με 6 ετών. Αυτό το χρονικό διάστημα είναι η περίοδος που χτίζονται οι διατροφικές συνήθειες, οι οποίες θα καθορίσουν σε μεγάλο βαθμό τις συνήθειες που θα έχουν τα παιδιά στην ενήλικη ζωή τους, αλλά καθορίζουν σε μεγάλο βαθμό και το επίπεδο υγείας που θα έχουν. Οι γονείς και οι διατροφικές τους συνήθειες επηρεάζουν τη διατροφή των παιδιών, καθώς είναι οι αρωγοί που ευθύνονται για τη σίτιση των παιδιών. Ο γονέας καθορίζει τι θα υπάρχει στο ντουλάπι και στο ψυγείο, όχι το παιδί, οι εξωτερικοί παράγοντες (σχολείο, φίλοι κλπ) έχουν μικρότερη επίδραση.
Η εκ γενετής παρόρμηση των βρεφών είναι για τη γλυκιά γεύση. Αυτό σημαίνει ότι τα βρέφη προτιμούν τις πιο γλυκές γεύσεις και απορρίπτουν τις ξινές και πικρές. Φυσικά αυτό έχει εδραιωθεί από τη φύση εξελικτικά, καθώς η γλυκιά γεύση μας προδιαθέτει για πρόσληψη ενέργεια ενώ ή πικρή γεύση προδιαθέτει ότι κάποιο τρόφιμο μπορεί να είναι τοξικό. Οι πικρές γεύσεις φαίνεται να γίνονται αποδεκτές μετά τις 140 με 180 πρώτες ημέρες ζωής, περίπου δηλαδή στο μισό χρόνο ζωής όταν ξεκινά η εισαγωγή των λαχανικών στη διατροφή. Τα παιδιά μεγαλώνοντας δυσανασχετούν στο να δοκιμάσουν νέες γεύσεις, όταν αυτό γίνεται σε έντονο βαθμό τότε λέγεται νεοφοβία (ο φόβος προς το νέο- άγνωστο).
Η μεγαλύτερη διατροφική πρόκληση για τους γονείς, είναι να καταφέρουν τα παιδιά τους να αγαπήσουν τα λαχανικά. Φαίνεται πως τα τρόφιμα που είναι πιο δύσκολο να εδραιωθούν είναι τα λαχανικά. Ο τρόπος που θα επιλέξει ένας γονέας για να πείσει ένα παιδί να φάει λαχανικά, μπορεί να έχει τέτοια επίδραση, που ένα παιδί μπορεί είτε να αγαπήσει τα λαχανικά ή να τα απορρίψει για όλη τη ζωή.
Πάμε λοιπόν να δούμε πως μπορούμε με τη συμπεριφορά μας να καθορίσουμε την υγεία και τη διατροφή του παιδιού μας.:
- Η απαγόρευση δεν δουλεύει. Το να απαγορεύουμε τις λιχουδιές και τα τρόφιμα με χαμηλότερη διατροφική αξία, πολλές φορές έχει το αντίθετο αποτέλεσμα. Τα παιδιά επειδή ξέρουν ότι είναι απαγορευμένο ένα τρόφιμο, το επιζητούν περισσότερο και έτσι γίνεται απωθημένο με αποτέλεσμα την υπερκατανάλωση του σε δεύτερο χρόνο. Επιπλέον, φαίνεται ότι η τακτική της απαγόρευσης μπορεί να οδηγήσει όχι μόνο σε διατροφικά απωθημένα, αλλά να οδηγήσει γενικότερα σε υπερκατανάλωση τροφής. Χάνεται η δυνατότητα το παιδιού να καθορίσει το πόσο πεινάει και πόσο πρέπει να φάει για να νιώσει κορεσμό. Αυτό φυσικά δεν σημαίνει ότι επιτρέπουμε τα πάντα. Σημαίνει ότι βάζουμε μέτρο και όριο π.χ. μια φορά τη βδομάδα επιτρέπεται το αγαπημένο γλυκό του παιδιού. Ακόμη δεν έχει διευκρινιστεί ποια είναι τα όρια που πρέπει να μπουν και ποιος είναι ο βαθμός απαγόρευσης που μπορεί το παιδί να λειτουργήσει χωρίς αρνητική επίδραση.
- Σε μεγαλύτερες ηλικίες, πρέπει να εμπλακούν τα παιδιά με την επιλογή και την ετοιμασία του φαγητού. Φαίνεται αυτό να βοηθά στο να εντάξουν πιο εύκολα τα φρούτα και τα λαχανικά στην καθημερινότητα τους.
- Η επιβολή δεν δουλεύει. Πολλοί γονείς στην απόγνωση και την έλλειψη υπομονής, επιλέγουν την επιβολή. Προσπαθούν να επιβάλλουν τα φρούτα και τα λαχανικά ή το σπιτικό φαγητό. Π.χ. «φάε το φρούτο αλλιώς δεν θα πάμε βόλτα». Πολλές φορές μπορεί να πετύχει παροδικά, όμως μπορεί το παιδί να αναπτύξει αντιδραστική συμπεριφορά.
- Επιβράβευση. Παλιά μέθοδος που εφαρμόζεται πολύ από τις γιαγιάδες. Πολλές φορές προκειμένου να φάει το παιδί το φαγητό του και τη σαλάτα, επιβραβεύουμε με ένα άλλο τρόφιμο που είναι όχι τόσο υγιεινό αλλά είναι λιχουδιά για το παιδί. Μεγάλο λάθος! Το φαγητό δεν είναι επιβράβευση είναι το μέσον για να ζούμε σωστά. Αν εμείς δώσουμε μια σοκολάτα επειδή το παιδί μας έφαγε τη σαλάτα, αναιρούμε την θετική και υγιεινή επίδραση της σαλάτας. Μπορούμε όμως να επιβραβεύουμε με παιχνίδι, π.χ «αν φας τη σαλάτα θα έχεις πολύ δύναμη και θα παίξουμε πολύ ώρα στις κούνιες»
- Παραδειγματισμός. Μην ξεχνάτε τη δύναμη σας, τα παιδιά λειτουργούν μιμούμενα τους γονείς. Είμαστε το πιο δυνατό πρότυπο για τα παιδιά μας. Δεν μπορούμε να έχουμε απαίτηση από εκείνα να φάνε ένα τρόφιμο, το οποίο δεν μας έχουν δει ποτέ να τρώμε εμείς. Όταν, λοιπόν, ζητήσεις από το παιδί να φάει το μπρόκολο, πρέπει να είσαι σε θέση να φας και εσύ. Το περιβάλλον και οι παρέες φυσικά και επηρεάζουν αλλά σε πολύ μικρότερο βαθμό.
Αν, λοιπόν, το παιδί μας χρειάζεται μια παρέμβαση στις διατροφικές συνήθειες, η καλύτερη παρέμβαση είμαστε εμείς οι ίδιοι και η συμπεριφορά μας. Έρευνες δείχνουν πως όταν οι γονείς τρώνε ισορροπημένα με ποικιλία σε φρούτα και λαχανικά και έχουν συστηματική άθληση, τότε και τα παιδιά τους είναι πιο πιθανό να υιοθετήσουν παρόμοιες συνήθειες.
- Φροντίζουμε να υπάρχει ποικιλία στα τρόφιμα από πολύ μικρή ηλικία (μηνών) ώστε να μην αποκτήσει νεοφοβία.
- Καθορίζουμε τη σωστή βρεφική- παιδική μερίδα και δεν βάζουμε ποσότητες ενηλίκων.
- Προσπαθούμε να παρουσιάζουμε ένα όμορφο πιάτο στα παιδιά, είτε χρησιμοποιώντας σκεύη που τους αρέσουν είτε στολίζοντας όμορφα το φαγητό.
- Ενθαρρύνουμε να δοκιμάσουν τρόφιμα χωρίς να πιέζουμε.
- Προσφέρουμε μεγάλες ποσότητες φρούτων και λαχανικών.
- Εφαρμόζουμε περιορισμούς βάζοντας όρια στη συχνότητα. κατανάλωσης και την ποσότητα των λιχουδιών.
- Επιβραβεύουμε όταν τρώνε ποικιλία τροφίμων (όχι όμως με λιχουδιές).
- Τα αφήνουμε να καθορίσουν από μόνα τους πότε νιώθουν κορεσμό και πείνα.
- Εισάγουμε και παρουσιάζουμε πάνω από 5 φορές ένα τρόφιμο το οποίο μπορεί να έχουν απορρίψει.
- Προσπαθούμε να τρώμε όλοι μαζί.
Τέλος, δεν ξεχνάμε, πως δεν σχολιάζουμε ποτέ την εμφάνιση ενός παιδιού. Το κίνητρο για να φάει σωστά ένα παιδί δεν είναι ούτε τα κιλά του, ούτε το μέγεθος του ρούχου που φοράει. Το κίνητρο είναι η υγεία και η ευεξία, όταν κινητοποιούμε τα παιδιά μας να φάνε σωστά πρέπει να δίνουμε έμφαση στο γεγονός ότι θα γίνουν πιο δυνατά, πιο έξυπνα, πιο υγιή.
Χτίστε στα παιδιά σας από τους πρώτους μήνες ζωής σωστά διατροφικά πρότυπα για να μεγαλώσουν ως υγιείς ενήλικες.
Αν σου φάνηκαν οι παραπάνω πληροφορίες ενδιαφέρουσες, προτείνουμε να παρακολουθήσεις το Masterclass “Διατροφή Παιδιού: Θρεπτικές ανάγκες και πώς θα αντιμετωπίσεις τις συνηθέστερες δυσκολίες”
Ακολουθησέ μας στο Facebook και στο Instagram και μοιρασου μαζί μας όλα όσα θέλεις να αναλύσουμε σε επόμενά μας blog post!
